0
0
0
0
Cây bách bộ là một loại cây trị bệnh phổ biến trong các bài thuốc chữa bệnh Đông y. Bộ phận làm thuốc là rễ già của cây bách bộ, thu hái vào mùa thu đông, phơi nắng hoặc sấy khô. Theo Đông y, cây bách bộ có vị ngọt, đắng, tính ấm vào kinh phế. Nó có tác dụng làm dịu cơn hen suyễn, khử trùng, bổ phổi và chữa ho. Công dụng: Trị giun kim, giun đũa., dùng chín để chữa ho, ho, lao phổi. Bên cạnh đó, còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị ho, không một loại thuốc nào có thể bằng được, nhất là đối với những trường hợp ho lâu ngày.
Mục Lục
Các thành phần hóa học của cây bách bộ
Trong loại Radix Stemonae Japonicae có Stemonine, Stemonidine, Isostemonidine, Protostemonine, Paipunine, Sinostemonine
Trong loại Radix Stemonae Sessilifoliae có: Stemonine, Isostemonidine, Protostemonine, Tubersostemonine, Hodorine, Sessilistemonine (Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam)
Trong loại Radix Stemonae Tuberosae có: Stemonine, Tubersostemonine, Isotubersostemonine, Stemine, Hypotubersostemonine, Oxotubersostemonine (Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam).
Rễ Bách bộ chứa Tuberostemonin, Stnin, Oxotuberostemonin. Ngoài ra còn 1 số Alcaloid khác chưa rõ cấu trúc: Stmonin C22H33O4N4N, điểm chảy 1620, Isostemonin C22H33O4N, điểm chảy 2122160, Isotuberostemonin C22H33O4N, điểm chảy 1231250, Hypotuberostemonin C19H2123O3N, Stemotuberin, điểm chảy 77820, Setemonidin C19H31O5N, Paipunin C24H34O4N. Rễ còn chứa Glucid 2,3%, Lipid 0,84%, Protid 9,25% và 1 số Acid hữu cơ (Acid Citric, Malic, Oxalic, Succinic, Acetic…]
Vị thuốc bách bộ
Là rễ của cây Bách bộ – Stemona tuberosa Lour. Họ Bách bộ – Stemonaceae
Sau khi đào lấy rễ, thường là một chùm rễ, có khi trên 30 củ; rửa sạch đất, phơi khô hoặc sấy khô.
Bách bộ rửa sạch, ủ mềm, thái phiến vát độ dài phiến 3-5cm. Có thể chế theo các cách sau:
Bách bộ với cam thảo
Theo tỷ lệ 10: 0,8 (10kg bách bộ, dùng 800gam cam thảo bắc), Đun cam thảo với nước 2 lần, mỗi lần đun sôi 1 giờ 30 gộp dịch nước sắc, Cho bách bộ vào nước sắc cam thảo, đủ ngập. Ngâm 3 giờ – 6 giờ. Vớt ra, phơi khô.
Bách bộ trích mật ong
Bách bộ: 10kg
Mật ong: 1kg; (hoặc siro đường đỏ).
Đem bách bộ cho vào nồi, sao nhỏ lửa đến khi xuất hiện các chấm đen trên phiến thuốc. Thêm mật ong (hoặc siro), rưới đều. Vừa sao vừa đảo đều; giữ nhỏ lửa, tới khô.
Lấy mật ong (thêm ít nước pha loãng); trộn đều vào bách bộ; sao lửa nhỏ đến khi miếng bách bộ biến màu.
Bách bộ chưng
Xếp củ bách bộ vào thùng nhôm, chưng cách thủy 2-4 giờ. Sau khi chưng mềm, thái phiến. Phơi khô.
Bách bộ phiến: 10kg
Rượu: 2 lít.
Đem rượu tấm đều bách bộ, chưng 30 phút – 1 giờ. Lấy ra phơi khô.
Bách bộ ủ mềm
Bách bộ rửa sạch ủ mềm; bỏ lõi, thái phiến mỏng dài 3-5cm. Phơi khô. Tẩm mật. Sao vàng.
Công dụng: Bách bộ có tác dụng chỉ ho bình suyễn nhuận phế, sát khuẩn, tẩy giun. Khi chế mật tăng cường nhuận phế, bình suyễn. Alcaloid trong bách bộ có tác dụng chống ho trừ đờm; đồng thời giảm thấp, hưng phấn trung khu hô hấp; do đó có tác dụng trị ho.
